Biografia WPROST
Krystyna Janda
Polska aktorka filmowa i teatralna, prozaiczka i felietonistka.
Data urodzenia: 1952-12-18
Miejsce urodzenia: Zobacz na mapie [PL] Starachowice
Biografia
W teatrze zadebiutowała rolą Doriana Graya w „Potrecie Doriana Graya” Oskara Wilde’a oraz rolą Niny Zarzecznej w spektaklu „Czajka” Antoniego Czechowa.
Debiutem filmowym była rola Agnieszki w filmie Andrzeja Wajdy – „Człowiek z marmuru” (1976). Grywa najczęściej postacie kobiet silnych i zdecydowanych o bogatym życiu zewnętrznym. Do najbardziej znanych należą jej role w filmach: „Człowiek z żelaza”, „Przesłuchanie” czy „Kochankowie mojej mamy”.
Od lat 80-tych gra nieprzerwanie w filmach kinowych i telewizyjnych oraz w sztukach teatralnych. Od 10 lat także reżyseruje dla teatru i dla telewizji. Ma na swoim koncie reżyserię filmu fabularnego „Pestka”, według kultowej powieści o miłości autorstwa Anki Kowalskiej. Przez krytyków filmowych został on uznany za jeden z najlepszych debiutów filmowych.,br> W teatrze zagrała około 60 ról od Antyku przez Szekspira do współczesnego repertuaru teatralnego polskiego i światowego. Przy czym ma na swoim koncie sukcesy właściwie we wszystkich gatunkach scenicznych. Największym sukcesem była Medea Eurypidesa. Główne role w „Shirley Valentine” i „Edukacja Rity” zagrała ponad 400 razy. Miała w swoim repertuarze wiele monodramów, z których każdy był sukcesem. Zagrała także około 45 ról od klasycznych do współczesnych w Teatrze Telewizji oraz około 50 ról w filmach fabularnych.
Jest jedną z ulubionych aktorek Andrzeja Wajdy. Poza „Człowiekiem z marmuru”, kontynuowała współpracę z reżyserem w jego kolejnych dziełach, jak np.: „Człowiek z żelaza”, „Dyrygent” czy „Bez znieczulenia”.
Jest laureatką wielu nagród przyznawanych w Polsce, jak i na świecie. Za rolę w filmie „Przesłuchanie” otrzymała Złotą Palmę na festiwalu w Cannes, a za rolę w filmie „Zwolnieni z życia” Waldemara Krzystka – Nagrodę Srebrnej Muszli w San Sebastian. Za rolę w filmie niemiecko-francuskim „Laputa Helmy Sanders-Brahms” została nagrodzona na Festiwalu w Montrealu. Zagrała ponad dziesięć ról w filmach produkowanych w Europie, w tym, ostatnio, w obrazie Roberta Glińskiego pt. „Wróżby Kumaka”. Jednym z jej najnowszych wcieleń jest również tytułowa postać Jadwigi Stańczakowej w najnowszym filmie Andrzeja Barańskiego pt. „Miron i Jadwiga”.
Gra, śpiewa, reżyseruje, pisze felietony, wydała 6 płyt i 5 książek. Wielokrotnie nagradzana jako najpopularniejsza i najbardziej ceniona aktorka w kraju. W ankietach przeprowadzanych w polskiej prasie na koniec XX wieku, została wybrana przez widzów największą polską aktorką stulecia.
W 2005 roku podjęła też – jako jedna z pierwszych – wyzwanie stworzenia własnego, prywatnego teatru w Warszawie, Teatru Polonia. Jest również fundatorką i prezesem zarządu Fundacji Krystyny Jandy na Rzecz Kultury.
W maju 2006 roku otrzymała nagrodę „Medaille Charlemagne pour des Medias Europeens” (Medal Karola Wielkiego Europejska nagroda mediów) za wybitny dorobek aktorski, zaangażowanie w europejskie porozumienie między Wschodem i Zachodem oraz walkę o równouprawnienie kobiet. W tym samym roku za rolę Tonki Babić w spektaklu „Ucho, gardło, nóż” (w jej własnej reżyserii) została nagrodzona prestiżowym Feliksem Warszawskim.
Wybrana do grona najwybitniejszych aktorów polskich XX wieku przez czytelników „Polityki”. W 2007 r. nagrodzona Złotą Kaczką w kategorii Najlepsza Aktorka ostatniego 50-lecia kinematografii polskiej, a w 2009 – dwiema Złotymi Kaczkami w kategorii: Najlepsza Aktorka sezonu 2008/2009 oraz Najlepsza Aktorka Filmów Historyczno-Kostiumowych z okazji 100-lecia Polskiego Kina. Odznaczona m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
W styczniu 2010 r. Fundacja Krystyny Jandy Na Rzecz Kultury otworzyła nową scenę, Och-teatr w dawnym kinie Ochota. „Weekend z R.” to trzeci, po „Wassie Żeleznowej” i „Białej bluzce”, tytuł z udziałem Krystyny Jandy wyprodukowany w Och-teatrze. W 2011 roku została otrzymała Nagrodę Kisiela przyznawaną przez tygodnik „Wprost” i Kapitułę Nagrody Kisiela.
5 stycznia 2008 roku została wdową po Edwardzie Kłosińskim. Jest matką trójki dzieci: córki Marii Seweryn oraz dwóch synów, Adama i Andrzeja Kłosińskich.