03
Lipiec
2024
07:51

Jacka i Anatola - wszystkiego dobrego

Zaczęłam wakacje od operacji przepukliny pępkowej. Planowanej od dawna. Przy moim używaniu przepony, operacja była zalecana. Teraz rekonwalescencja i lekkie dolegliwości bólowe, ale jest super.

Zoperował mnie zupełnie nadzwyczajny prof. Kryspin Mitura w szpitalu w Siedlcach, gdzie jest szefem oddziału chirurgii i specjalistą od powłok brzusznych. Odradzano mi operację robioną prywatnie w małych ośrodkach leczniczych, powiedzieli „ lepiej w dużym szpitalu z porządną salą reanimacyjną za ścianą”. Ok.

Jestem wdzięczna wszystkim za opiekę, pomoc, personel szpitala w Siedlcach świetny  a profesora wychwalam pod niebiosa.

Wakacje, bo gram dopiero za miesiąc, poświęcam na tę rehabilitację, no trudno.

Zaczynamy grać spektakle „ uliczne” na Placu Konstytucji. 6 premiera nowego spektaklu. Zapraszam serdecznie.

Moja wnuczka Lena, zdobyła za swój film studencki „ Grajdło” nagrodę na Festiwalu w Łagowie! Duma i radość.

Dobrego lipca dla Wszystkich Państwa.  Jak zobaczę coś ciekawego , to się podzielę.

Czekamy na drugą turę wyborów we Francji z niepokojem.

Przygotowuję się powoli do prób , które zaczynam w sierpniu, w Och-Teatrze. Czytam.

W domu mam panią, która ma 4 synów na froncie w Ukrainie. Jestem na bierząco i to bardzo smutny refren tych dni.

Opresja tego świata jest coraz większa.

13
Czerwiec
2024
07:37

Lucjana i Antoniego - wszystkiego dobrego

Remigiusz Grzela napisał o mnie

Bardzo, bardzo dziękuję:

 

Акторка театру і кіно, режисерка і засновниця двох театрів у Варшаві, володарка багатьох кінопремій, зокрема «Золотої пальмової гілки» Каннського кінофестивалю. Кристину Янду знає не одне покоління глядачів. Розповідаємо про її долю та кар’єру.

Перші кроки

Кристина Янда дебютувала головною роллю у фільмі Анджея Вайди «Людина з мармуру» (Człowiek z marmuru). Акторка зіграла впевнену в собі випускницю кіношколи , режисерку-ураган Аґнєшку. 1976-го в Янди за плечима вже були театральні й телевізійні ролі, зокрема два роки до того акторка зіграла Машу в «Трьох сестрах», легендарному телеспектаклі Театру телебачення польського режисера Алєксандера Бардіні. Тоді вона ще навчалася на акторському факультеті Державної вищої театральної школи у Варшаві, яку закінчила з відзнакою 1975 року.

У «Людині з мармуру» Аґнєшка хоче зняти документальний фільм про передовика , який зник на початку 1950-х років. Дівчина з’являється на екрані ще до назви фільму. Вона крокує довгими коридорами польського телебачення у супроводі редактора, — енергійна, жестикулює, кричить на нього, пояснюючи, що повинна зробити цей фільм. На виході з будівлі Аґнєшка дивиться у вікна кабінетів телевізійних редакторів, стискає простягнуту руку в кулак і цілує його: «Ось вам!» — виявляючи своє ставлення до системи.

Дебютна роль Аґнєшки визначила подальший акторський шлях Кристини Янди. Її тоді критикували , проте Анджей Вайда пояснював, що це не справжня критика, а режимна. Кристина Янда стала однією з передових акторок так званого кіно морального неспокою, яке розвінчувало деградацію соціалізму.

Робота з Вайдою

З кінця 70-х Кристина Янда знімалася в Анджея Вайди регулярно: у фільмах «Без наркозу» (Bez znieczulenia , 1978), «Диригент» (Dyrygent, 1979), де головну роль зіграв актор Джон Ґілґуд, лауреат «Оскара» і «Золотого глобуса», «Людина з заліза» (Człowiek z żelaza, 1981) — продовження «Людини з мармуру», а 2009 року — у фільмі «Аїр» (Tatarak), знятому за оповіданням Ярослава Івашкевича.

Співпрацюючи з Яндою , Вайда чудово розумів, наскільки для акторки важлива громадянська позиція. Він знав, що завдяки їй у нього є можливість висловлюватися від імені тих, хто не може говорити. 1985 року, невдовзі після закінчення воєнного стану , — час іще був неспокійний — Вайда в одному костелі у варшавській дільниці Воля поставив виставу за п’єсою Ернеста Брилля «Надвечір’я».

Апостоли ховаються в місці , де споживали Таємну вечерю з Христом. Вони розмовляють про свої стосунки з Ісусом і розмірковують, які наслідки можуть їх спіткати. Янда зіграла Марію Магдалину. Перед повним залом, без запасного виходу, ще за комуністичного режиму вони грали, не знаючи, скільки провокаторів сидить на лавах у костелі. Перед виступами Вайда попереджував акторів: якщо почнуть кидати димові шашки, потрібно відбігти вбік, інакше люди в паніці їх затопчуть.

Незламна

Фільм «Аїр» знято вже після смерті чоловіка Кристини Янди , Едварда Клосінського — видатного оператора, який співпрацював із Вайдою, Зануссі , Фальком, Махульським та іншими режисерами. Янда написала багатосторінковий монолог про хворобу і помирання чоловіка , і Вайда вніс його у сценарій. У довгому кадрі, стилізованому під картину Едварда Гоппера, акторка виголосила щирий і дуже інтимний монолог, яким завершувала найважливіший розділ свого життя, прощалася зі своїм головним коханням.

Акторка театру і кіно, режисерка і засновниця двох театрів у Варшаві, володарка багатьох кінопремій, зокрема «Золотої пальмової гілки» Каннського кінофестивалю. Кристину Янду знає не одне покоління глядачів. Розповідаємо про її долю та кар’єру.

Перші кроки

Кристина Янда дебютувала головною роллю у фільмі Анджея Вайди «Людина з мармуру» (Człowiek z marmuru). Акторка зіграла впевнену в собі випускницю кіношколи , режисерку-ураган Аґнєшку. 1976-го в Янди за плечима вже були театральні й телевізійні ролі, зокрема два роки до того акторка зіграла Машу в «Трьох сестрах», легендарному телеспектаклі Театру телебачення польського режисера Алєксандера Бардіні. Тоді вона ще навчалася на акторському факультеті Державної вищої театральної школи у Варшаві, яку закінчила з відзнакою 1975 року.

У «Людині з мармуру» Аґнєшка хоче зняти документальний фільм про передовика , який зник на початку 1950-х років. Дівчина з’являється на екрані ще до назви фільму. Вона крокує довгими коридорами польського телебачення у супроводі редактора, — енергійна, жестикулює, кричить на нього, пояснюючи, що повинна зробити цей фільм. На виході з будівлі Аґнєшка дивиться у вікна кабінетів телевізійних редакторів, стискає простягнуту руку в кулак і цілує його: «Ось вам!» — виявляючи своє ставлення до системи.

Кристина Янда та Анджей Вайда. Джерело: пресматеріали

Дебютна роль Аґнєшки визначила подальший акторський шлях Кристини Янди. Її тоді критикували , проте Анджей Вайда пояснював, що це не справжня критика, а режимна. Кристина Янда стала однією з передових акторок так званого кіно морального неспокою, яке розвінчувало деградацію соціалізму.

Робота з Вайдою

З кінця 70-х Кристина Янда знімалася в Анджея Вайди регулярно: у фільмах «Без наркозу» (Bez znieczulenia , 1978), «Диригент» (Dyrygent, 1979), де головну роль зіграв актор Джон Ґілґуд, лауреат «Оскара» і «Золотого глобуса», «Людина з заліза» (Człowiek z żelaza, 1981) — продовження «Людини з мармуру», а 2009 року — у фільмі «Аїр» (Tatarak), знятому за оповіданням Ярослава Івашкевича.

Співпрацюючи з Яндою , Вайда чудово розумів, наскільки для акторки важлива громадянська позиція. Він знав, що завдяки їй у нього є можливість висловлюватися від імені тих, хто не може говорити. 1985 року, невдовзі після закінчення воєнного стану , — час іще був неспокійний — Вайда в одному костелі у варшавській дільниці Воля поставив виставу за п’єсою Ернеста Брилля «Надвечір’я».

Апостоли ховаються в місці , де споживали Таємну вечерю з Христом. Вони розмовляють про свої стосунки з Ісусом і розмірковують, які наслідки можуть їх спіткати. Янда зіграла Марію Магдалину. Перед повним залом, без запасного виходу, ще за комуністичного режиму вони грали, не знаючи, скільки провокаторів сидить на лавах у костелі. Перед виступами Вайда попереджував акторів: якщо почнуть кидати димові шашки, потрібно відбігти вбік, інакше люди в паніці їх затопчуть.

Незламна

Фільм «Аїр» знято вже після смерті чоловіка Кристини Янди , Едварда Клосінського — видатного оператора, який співпрацював із Вайдою, Зануссі , Фальком, Махульським та іншими режисерами. Янда написала багатосторінковий монолог про хворобу і помирання чоловіка , і Вайда вніс його у сценарій. У довгому кадрі, стилізованому під картину Едварда Гоппера, акторка виголосила щирий і дуже інтимний монолог, яким завершувала найважливіший розділ свого життя, прощалася зі своїм головним коханням.

Едвард Клосінський та Кристина Янда. Джерело: krystynajanda.pl

Клосінський був оператором фільмів , у яких знімалася Янда. Власне вони й познайомилися на знімальному майданчику, коли він сказав акторці: «Ти виходиш у світло , а позаду тебе темрява».

Едвард Клосінський помер 5 січня 2008 року. Того вечора Янда вийшла на сцену театру «Полонія» , який вони збудували разом, і зіграла найгіршу в світі співачку в комедії Пітера Квілтера «Незрівнянна» (режисер Анджей Домалік).

Кристина Янда

Я не знала , що зі мною відбувається. Я сіла перед дзеркалом. Наклала грим і чекала за лаштунками півтори години до початку вистави. Едвард ставив світло для цього спектаклю. Як я грала — не пам’ятаю. Пам’ятаю, що думала про світло, стоячи в його

Одну з головних кінопремій , «Золоту пальмову гілку» Каннського фестивалю, Кристина Янда отримала за фільм Ришарда Буґайського «Допит» (Przesłuchanie , 1982). Це історія співачки 1950-х років , яка після одного з концертів напивається в компанії й прокидається вже у в’язниці. Служба держбезпеки арештувала її буцімто за торгівлю валютою, а насправді для того, щоб вона обмовила людину, яку звинувачують у зраді батьківщини.

Під час жорстоких допитів співачку Антоніну Дзівіш піддають фізичним і психологічним тортурам. Янда зіграла незламну жінку , яка в найстрашніших обставинах продовжує чинити опір.

У комуністичній Польщі прокат стрічки був заборонений. Його показували підпільно. Режисеру , який намагався врятувати фільм від знищення, вдалося переписати його на касети VHS, за що він поплатився еміграцією до Канади. Лише після 1989 року, зі зміною політичної системи в країні, стрічку показали на Фестивалі польських художніх фільмів у Ґдині, а через рік — на Каннському міжнародному кінофестивалі, де Янда отримала нагороду за найкращу жіночу роль.

Кристина Янда

Роль у «Допиті» — моя найкраща роль , а Аґнєшка — головна. Я досить довго відмовлялася від ролей, які могли б «зруйнувати» цей образ.

Кристина Янда знялася у майже 60 польських , французьких та німецьких фільмах, серед яких «Мефісто» (Mephisto, 1981) Іштвана Сабо з Клаусом Марією Брандауером, «Шпигуне, прокинься» (Espion, lève-toi, 1981) Іва Буассе з Ліно Вентурою та Мішелем Пікколі, «Короткий фільм про вбивство» (Krótki film o zabijaniu, 1987) та «Декалог ІІ» (Dekalog II, 1988) Кшиштофа Кєсльовського, «Ворожіння кумки» (Wróżby Kumaka, 2005) Роберта Ґлінського за романом нобелівського лауреата Ґюнтера Ґрасса, «Реверс» (Rewers, 2009) Бориса Лянкоша (стрічка зібрала низку нагород), «Солодке закінчення дня» (Słodki koniec dnia, 2019) Яцека Борцуха, де Янда зіграла польську поетку, неполіткоректну нобелівську лауреатку. За цю роль вона отримала спеціальну відзнаку журі кінофестивалю «Санденс».

Вона сама не раз ставала по ту сторону камери , знімаючи художні фільми, телеспектаклі й серіали. Її режисерським дебютом був фільм «Кісточка» (Pestka, 1995), знятий за однойменним романом Анки Ковальської, активістки демократичної опозиції в Польській Народній Республіці.

Головна героїня — зріла поетка , яка працює на радіо, незалежна жінка, яка хоче знову відчути кохання. Вона вступає в роман з одруженим чоловіком. Не очікує, що той покине дружину, сім’ю — просто хоче любові. Оператором «Кісточки» був Едвард Клосінський. Якось він поїхав зі знімального майданчика додому, заявивши Янді: «Якщо ти знаєш , як потрібно, то сама і роби». Але вже наступного дня він повернувся на зйомки.

1995 року журі Фестивалю польських художніх фільмів у Ґдині визнало «Кісточку» найкращим режисерським дебютом.

Театр і політика

Коли 2005 року Кристина Янда відкрила театр «Полонія» , а 2010-го «ОХ-театр» (OCH-Teatr), багато творчих задумів відійшло на задній план. В обох театрах Янда займалася керівництвом, контролювала ремонти, формувала репертуар, ставила спектаклі, а вечорами виходила на сцену.

У театрі «Полонія» ще йшов ремонт , коли Янда поставила там кумедну «Стефцю Цвєк у лабетах життя» Дубравки Угрешич, і свою нову монодраму, пронизливу і потужну «Вухо, горло, ніж» за романом ще однієї відомої хорватської письменниці Ведрани Рудан.

Головній героїні роману Тонці Бабич за 50. Безсонними ночами перед увімкненим телевізором вона розмірковує про війну на Балканах , про сусідів, які вбивали сусідів, і її монологу нема кінця-краю. Тонку розриває від люті. Вона бере глядачів у заручники. І не відпустить, доки ті не вислухають те, що вона хоче сказати, — адже війна відібрала у неї все.

У репертуарах своїх театрів Кристина Янда часто звертається до болючих тем , порушує табу, бореться за незалежність думки. Серед зіграних нею жінок — Данута В. , дружина Лєха Валенси , легендарного трибуна і лідера «Солідарності» , лауреата Нобелівської премії миру і колишнього президента Польщі. Пані Валенса після багатьох років життя з героєм вирішила припинити мовчання і вийти з тіні. Вона написала книжку, в якій розповідає про те, як самотужки виховувала вісьмох дітей, як усю себе присвятила родині. Авторка не оминає й теми егоїзму свого чоловіка. Завдяки цій книжці вона стала емансипованою, відчула твердий ґрунт під ногами.

Кристина Янда викупила права на інсценізацію ще до того , як «Мрії і таємниці» Данути Валенси вийшли друком. Прем’єра, яка відбулася у жовтні 2012 року в театрі «Полонія», стала великою подією. Янда зіграла спектакль і в Ґданську, колисці «Солідарності» , рідному місті сім’ї Валенс. На початку вистави акторка помилилася в іменах і датах народження вісьмох дітей. Лєх Валенса тоді вигукнув із залу: «Не хвилюйтеся , я теж їх плутаю».

Емансипація — одна з тем , до яких Янда полюбляє звертатися. Найдовше в її репертуарі залишається монодрама «Ширлі Валентайн» англійського драматурга Віллі Рассела у постановці режисера Мацєя Войтишка, яку акторка грає з 2005 року. Ширлі, самотня в шлюбі, самотня в родині, розмовляє зі стіною. Між приготуванням обіду і думками про вечерю вона снує розповідь про своє невдале життя. І хоче його змінити. Поїхати до Греції.

Кристина Янда грала цей спектакль в театрі «Повшехний» (Teatr Powszechny) , де працювала багато років. Коли акторка створила театр «Полонія», то на прохання глядачів перенесла виставу туди. В одній лише «Полонії» Янда зіграла «Ширлі Валентайн» понад 420 разів. Є глядачі, які ходять на цю виставу роками, промовляють текст разом з акторкою, сміються ще до того, як прозвучить дотепний жарт. Після цієї вистави багато жінок зважились на розлучення.

2018 року Кристина Янда зіграла в документальному спектаклі «Записки з вигнання» (Zapiski z wygnania) у постановці Маґди Умер , заснованому на спогадах Сабіни Бараль, 20-літньої єврейки, вигнаної з Польщі 1968 року. Тоді, в березні, в результаті антисемітської кампанії близько 15 тисяч польських громадян емігрувало з країни. Як таке могло статися?

У Шестиденній війні 1967 року багато поляків підтримували Ізраїль — на відміну від Радянського Союзу , який став на сторону арабів. Під совєтським тиском комуністична влада Польщі зробила ставку на антисемітизм. Книжка Бараль стала свого роду звинуваченням проти Польської Народної Республіки. Прем’єра «Записок з вигнання»відбулася 9 березня , в 50-ту річницю тих подій.

Для консервативного правого табору , який тоді перебував при владі, Кристина Янда стала ворогинею. На державному телебаченні її внесли в чорний список, і акторка впродовж восьми років не з’являлася на екранах. Коли у жовтні 2023 року до влади прийшла ліберальна коаліція , Кристина Янда повернулася на польське телебачення. А в травні 2024 року зіграла там «Записки з вигнання». Спектакль подивилося понад чверть мільйона глядачів.

* * *

Життя , театр і політика переплітаються і на сцені. Кристина Янда майстерно лавірує між ними, поєднує їх. Коли вона ставила спектакль «Трістан та Ізольда», оператором був Едвард Клосінський. Знімальний день завершувався, смеркало, і Клосінський сказав, що вже надто темно, щоб знімати. «У мене статисти , коні на майданчику, їх ось-ось відвезуть у Варшаву, знімай! Якщо любиш, — знімай!» — вимагала вона. І він знімав. Він прекрасно знав , що для Янди немає нічого неможливого. І що вона не відступить. Що в ній є та сама Аґнєшка, зухвала режисерка з фільму Анджея Вайди.

 

10
Czerwiec
2024
20:09

Bogumiła i Małgorzaty - wszystkiego dobrego

11 czerwca pikieta i bitwa o tantiemy dla artystów.

Drodzy członkowie ZASP, 

zegar tyka, to już jutro 11 czerwca o godz. 14:00 pierwsze czytanie o prawie autorskim
i prawach pokrewnych 👀

08
Czerwiec
2024
15:46

Maksyma i Medarda - wszystkiego dobrego

8 czerwca 2004 roku została zarejestrowana Fundacja Krystyny Jandy Na Rzecz Kultury. Dziś mija 20 lat! Mam wielkie uczucie wdzięczności dla wszystkich który w tym uczestniczyli, pomagali, byli blisko i duchem. W stosunku do wszystkich twórców i widzów.
Dziękuję.

06
Czerwiec
2024
09:15

Pauliny i Laury - wszystkiego dobrego

Dziś urodziny Andrzeja Domalika. Przyjaźnimy się serdecznie a nasza Fundacja i ja zawdzięczamy Mu wiele wzruszen, spektaklu i sukcesów.
W naszej Fundacji zrobił kilka spektakli CALLAS drugą wersję, BOSKĄ!, 32 OMDLENIA, DZIELNEGO WOJAKA SZWEJKA, MINETTIEGO.
Andrzeju wielkie podziękowania i same serdeczności. Pozdrawiamy Cię.

05
Czerwiec
2024
05:25

Walerii i Bonifacego - wszystkiego dobrego

Powrót o północy z Lublina. Jadę z Teatru Polonia, gdzie zostawiłam samochód, do Milanówka  pustymi błyszczącymi od deszczu ulicami. Słucham książki o księżnie Daisy i jej działalności charytatywnej. Otwieram bramę do domu a tam cała gromada trzy psy i koty czekają, usłyszeli w ciszy nocnej znajomy im dzwięk silnika samochodu, witają szczęśliwe, że wracam, że to tym razem nie było na długo, ten wyjazd.
Po oblucjach  przedsennych zaglądam do Fb a tam wpis profesora Łukasza Turskiego:

Powoli kończy się projekcja człowieka z Marmuru ( w TVP1). Gdybym umiał to napisał bym teraz recenzję : Okiem widza z dwóch punktów z czasie widzianą. )Pamiętam pierwszy raz oglądany na „ seansie zarezerwowanym” w kinie Śląsk i ten dzisiejszy. ) To z każdego punktu widzenia jest film o Polsce. Tym, niestety lub stety. niezmieniającym się Ludzie, który trzeba jednocześnie kochać i nienawidzić i ciągle trzeba próbować zmienić na, cokolwiek to znaczy, lepsze.
I do tego by wybrać właściwe znaczenie potrzebny jest nam głos takich twórców sztuki jak twórca tego filmu Andrzej Wajda i jego przekaziciele, bo to nie jest tylko aktorstwo, Krystyna Janda, Jerzy Radziwiłowicz i wszyscy inni.

Zasypiam. Jutro zaczynam dzień wizytą u lekarza. Chyba otworzyły mi wrzody na dwunastnicy, nabawiłam się ich w młodości, żyjąc o suchej bułce i paczce papierosów dziennie. Znajomo boli. Dobranoc.

04
Czerwiec
2024
09:19

Karola i Franciszka - wszystkiego dobrego

Gram w Lublinie. W Teatrze Starym. Publiczność? Jakbym była wśród bliskich. Przyjemności. Same przyjemności. Gram MY WAY. Za chwilę w Warszawie setny spektakl!
czytam, czytam, czytam. Przygotowuję się do nowej reżyserii. Pierwsza próba 25 sierpnia KONIEC CZERWONEGO CZŁOWIEKA. To nie będzie oczywista praca ani łatwa. Tekst piękny, prowokuje trochę szaleństwa, nie za dużo. Obsada w komplecie.
wczoraj w Teatrze Polonia zaczęły się nowe próby 2:22 . Reżyseruje Waldemar Śmigasiewicz. Uwielbiam Go a poza tym daje poczucie bezpieczeństwa, kiedy zaczyna pracować, to dla prowadzących teatry bezcenne. No nic powodzenia im. Obsada wymarzona. Czekamy. Premiera we wrześniu.
dziś jeszcze jeden spektakl i nocą powrót do Milanówka.
dobrego dnia.

02
Czerwiec
2024
08:52

Erazma i Marianny - wszystkiego dobrego

Szanowni Państwo! Macie w nas stałych i wiernych partnerów, przyjaciół towarzyszy, zawsze do dyspozycji. W naszej fundacji praca wre! Gramy codziennie i będziemy grać całe wakacje, jak co roku. W naszych siedzibach Teatrze Polonia i Och-Teatrze ale także „ na ulicy” czyli na Placu konstytucji i przed Och-Teatrem na Grójeckiej 65. I na te „uliczne”spektakle jak zawsze wstęp wolny, liczba miejsc nieograniczona.
Repertuar poniżej.
Czekają nas dwie premiery tego lata:
25 czerwca w Och-Teatrze CZUŁE SŁÓWKA
6 lipca Na Placu Kontytucji POLITYKA- spektakl dla wszystkich ale dedykowany szczególnie dzieciom.
14 czerwca zagram w Teatrze Polonia 100 spektakl MY WAY
17 czerwca żegnamy się,także w Polonii, ze spektaklem METODA
Serdecznie zapraszamy na wszystkie nasze wydarzenia.
Bilety i szczegóły dotyczące repertearu, obsad, twórców, godzin spektakli oraz możliwość kupienia biletów, na naszych stronach internetowych:
www.teatrpolonia.pl ❤️
www.ochteatr.com.pl 💛

01
Czerwiec
2024
00:14

Jakuba i Konrada - wszystkiego dobrego

Dziś zadzwonił ktoś do mnie z RPA, co słychać? Nie umiałam odpowiedzieć. Powiedziałam – nic. Dni za dniami.
Życie w cieniu wojny w Ukrainie.
Marsz 4 czerwca w Warszawie na wezwanie Donalda Tuska. Obecność na nim znacząca.
Wybory 9 czerwca! Bardzo ważne wybory! Wybory o obecność, pozycję i znaczenie w Unii Europejskiej. Wybory o wyeliminowanie wstydu i kompromitowania Polski.
Cyberataki i destabilizowanie Polski przez Rosję.
Niejasna i nie do akceptacji ( wciąż) sytuacja na granicy z Białorusią.
Ujawniana afera za aferą zjednoczonej prawicy – nie wiem, nie pamiętam, odpowiem jak się zapoznam, w odpowiedzi. Brak jakiejkolwiek refleksji i wstydu.
Ziobro ma raka, Obajtek uciekł i kozakuje, Kaczyński w malignie, splątany.
Wielka kariera nagrywania wszystkich i wszystkiego.
Donald Teamp skazany za fałszowanie dokumentów i stosy pieniędzy wpłacane w na jego kampanię wyborczą przez amerykanów w odpowiedzi na ten wyrok. Lęk że może wygrać.
Rządowe dofinansowanie metody in vitro wraca po 8 latach.
Kobiety rozczarowane obecnymi rządami. Raczej zniecierpliwione.
Wracamy powoli do oglądania TVP. W niektórych domach tylko TV Republika.
W Polsce 2 000 000 emigrantów z Ukrainy a w księgarniach nie ma książek po ukraińsku, nie mają co czytać.
Łatwa matura. Podobno zbyt łatwe zadania.
Mężczyźni chodzą w niebieskich garniturach. Co to za moda?
Wszyscy kochają i są dumni z Igi Świątek.
Dzień Dziecka. Wszystkie dzieci są nasze.
To tak „z wierzchu” tylko…

08
Maj
2024
21:14

Stanisława i Dezyderii - wszystkiego dobrego

Wróciła Pani do Teatru Telewizji po długiej przerwie ze spektaklem „Zapiski z wygnania”. To na pewno przedstawienie z gatunku tych, które można określić mianem głębokich i trudnych. Jak Pani osobiście je odbiera? O czym opowiada wspomniany monodram i jakie jest – w Pani ocenie – jego przesłanie?

Przede wszystkim jestem zadowolona , że właśnie to przedstawienie Teatru Polonia, szefostwo Teatru Telewizji postanowiło przenieść do telewizji. To bardzo ważny spektakl dla nas wszystkich, twórców tego spektaklu i Teatru Polonia oczywiście także. Spektakl powstał w prawdziwej potrzeby przypomnienia tamtych wydarzeń, opowiedzenia o roku 68 i ale także z lęku, że rzecz jest niestety aktualna, wcale nie historyczna, antysemityzm i narodowa ksenofobiczna agresja jest wciąż żywa niestety. 

Dla mnie ta rola jest bardzo ważna, wielki temat, polski temat, bolesny, wspaniale napisana.  Historia 20 letniej Polki- Żydówki, studentki Politechniki Wrocławskiej i Jej rodziny zmuszonej do emigracji w tak skrajnie upokarzających warunkach, przypomnienie holokaustu. Zrobiłyśmy z panią Magda Umer ten spektakl z myślą o młodych , ale okazał się potrzebny i ważny dla wielu. 

A jakie wrażenie zrobiła na Pani książka Sabiny Baral? W jednej z recenzji przeczytałem, że jest to opowieść o Polsce i o ludziach „pisana sercem”. Ktoś inny zaznaczył, że powinna być to lektura obowiązkowa w szkołach. Zgadza się Pani z takim stwierdzeniami?

Być może powinna to być lektura obowiązkowa, szczególnie, że ta historia jest zapisana z prostotą, bolesnymi szczegółami, realizmem, z godnością i dumą z zachowanego człowieczeństwa w tej trudnej sytuacji. Wiele zdań z tego tekstu mogłoby być mottem tych wydarzeń, ale także nauką dla wszystkich w każdych czasach, ostrzeżeniem i nadzieją , że te haniebne decyzje, rozkazy, sposób, atmosfera, nigdy już się nie powtórzą. Na koniec spektaklu pani Umer cytuje, relacje z marszy 11 listopada z ostatnich lat z Warszawy. Nie bez powodu. 

  

Na pewno całe „Zapiski…” robią wielkie wrażenie na czytelnikach i zapadają w pamięć. A Panią, który moment lub momenty z tej historii najbardziej poruszyły?

Wszystkie, Cała historia i jej szczegóły. Przepisy, rozporządzenia, nakazy, zakazy, towarzyszące tej przymusowej emigracji. No i historia rodziny w czasie Holokaustu. 

 

Kilkukrotnie spotkała się Pani z Sabiną Baral. Jak ona odbiera, z perspektywy wielu lat po, sytuację, która spotkała ją i jej rodzinę w powojennej Polsce? Czy udało się jej przepracować to, co wydarzyło się wtedy w jej życiu? Jak wspomina nasz kraj i naród?

wię o tym w Jej imieniu w spektaklu, …chciałabym czuć sentyment, wielkość patriotyzmu, ale nie potrafię. Po latach nie znalazłam tu niczego. ..Myślałam , że kiedyś Polska wyciągnie do nas rękę. Że w skrzynce pocztowej znajdziemy paszport i  jakieś słowo. Choćby przepraszam….. Sabina dziś jest szczęśliwą Amerykanką, spełnioną zawodowo i życiowo. Nie ma wątpliwości kim jest i gdzie przynależy i nie jest to Polska. 


Czytałem, że jest Pani dumna ze swojej roli. Powiedziała Pani w jednej z rozmów o „Zapiskach”: „Jak wychodzę wtedy na scenę to wiem, po co jestem aktorką”. Czy mogłaby Pani rozwinąć tę wypowiedź?
 

Nie tyle dumna, co grając tę rolę, ten spektakl, sens uprawiania mojego zawodu jest dla mnie wyraźny. Spektakl jest uhonorowany wieloma wieloma nagrodami teatralnymi i nie tylko. Między innymi Stowarzyszenie Żydów Kombatantów, nagrodziło mnie za tę rolę, Medalem imienia Mordechaja Anielewicza,  za umiejętność współodczuwania, bardzo to dla mnie ważne. 

….
Wróciła Pani do Teatru Telewizji po długiej nieobecności. Ma Pani poczucie ponownego „trafienia do domu”? Począwszy od „Trzech sióstr” z 1974 r., zagrała Pani, a później wyreżyserowała, wiele przedstawień na tę scenę.

Kocham telewizje i jej możliwości inscenizacyjne, techniczne , dające nieograniczone pole dla wyobraźni, języka porozumiewania się z Widzami. Zawsze doceniałam siłę telewizji Przed rozstaniem na te czarne osiem lat, zagraliśmy inny spektakl Teatru Polonia ” Boska!”, obejrzało go prawie 3 miliony ludzi, nie wiem ile lat musielibyśmy grać, żeby osiągnąć taką widownię. ” Zapiski” obejrzało podobno 350 tysięcy widzów, musielibyśmy zagrac w teatrze ten spektakl ponad 100 razy , żeby dotrzeć do takiej widowni. Dlatego tak szkodliwa jest głupia i kłamliwa telewizja. Telewizja to siła nieprawdopodobna. Po zmianie władzy, 15 grudnia, wciąż powtarzałam Telewizja, Telewizja, najpierw Telewizja, prawdziwa, nie-skłamana nie-zmanipulowana, informacja i wszystko inne potem, kultura, rozrywka itd.

….
Jakie ma Pani plany na przyszłość, jeżeli chodzi o Teatr Telewizji? Możemy spodziewać się kolejnych przedstawień?

Nie na razie nie ma planów, nowych rzeczy. Ale pewnie pośród powtórek coś się znajdzie. Mam w swoim dorobku ponad 60 ról dla Teatru Telewizji a 15 przedstawień dla Teatru Telewizji reżyserowałam, jest co wspominać i przypominać. 

….
23
Kwiecień
2024
09:21

Jerzego i Wojciecha - wszystkiego dobrego

Dużo się dzieje, tracę rytm. Dopinam plany repertuarowe na rok 2025 i sięgam dalej. To zawrót głowy.
Przygotowuję się do jesiennej reżyserii KOŃCA CZERWONEGO CZŁOWIEKA.
W Och-Teatrze trwają próby do CZUŁYCH SŁÓWEK.
Podczas majówki 1,2,3 maja gram w teatrze Polonia SHIRLEY i ALEJĘ ZASŁUŻONYCH  a przede mną cztery dni Szczecina 24,25,26,27 gdzie gram codziennie.
czytam, czytam, czytam .

6 maja podobno premiera w Teatrze TV  ZAPISKÓW Z WYGNANIA. Niepokoję się o tę wersję telewizyjną.
pozdrowienia

 

 

14
Kwiecień
2024
07:54

Justyny i Waleriana - wszystkiego dobrego

Oto tłumaczenie  piosenki MY WAY, którą kończę mój wieczór. Spektakl teatralny pod tym tytułem. Zamieszczam go na prośbę jednego z Widzów z przyjemnością. I pozdrawiam.
Dobrego dnia.
Cóż mam powiedzieć wam
Gdy stoję znów na dróg rozstaju
I tych widzę wśród was
Co każdy krok mój pamiętają
Że z dróg wybrałem tę
Utkaną z róż, powiedzieć mogą
Lecz ja szłam od lat
Mą własną drogą
I tak bywało, że
Myślałam , nie tędy droga
Że łatwiej mówić pas, niż
Skręcić kark na wysokich progach
I choć jak zbity pies, chciałam nie raz
Podkulić ogon
Wciąż gnał, gnał mnie bies
Mą własną drogą
Kręcił się świat, ja razem z nim
Raz tak, raz nie dobra byłam w tym
Traciłam grunt, myliłam krok
By znów bez tchu pędzić przez mrok
By złapać kurs i znowu
Iść mą własną drogą
Tyle słyszałam rad
By z boku stać i sztorm przeczekać
Lub by pochwycić wiatr
Do przodu gnać i nie zwlekać
To znów radzono mi
By oddać cześć nie swoim bogom
Lecz ja wolałam  iść
Mą własną drogą
I tak będę szła, choć drogi szmat
Choć z każdym dniem przybywa lat
Dopóki sił wystarcza by
Z tej ziemi pył przemieniać w sny
A żeby śnić, ja muszę iść
Mą własną drogą
Tłumaczenie Andrzej Ozga
29
Marzec
2024
06:33

Wiktora i Eustachego - wszystkiego dobrego

Wczoraj skończyliśmy nagranie ZAPISKÓW Z WYGNANIA dla Teatru TV, duże emocje i wysiłek, także fizyczny. Teraz zacznie się montaż i w maju podobno emisja. Oby wyszło. Jak wyjdzie to wejdzie jak mówił Piotr Machalica.

Dziś sto spraw codziennych , domowych. Zwierzęta. Dom. Od jutra świętujemy rodzinnie.

Dobrych Świąt.

Wieczorem o 20:00 nasze POROZMAWIAJMY O ŻE YCIU I ŚMIERCI w TVP1. Moja duma  i wspomnienia.

 

26
Marzec
2024
07:00

Teodora i Emanuela - wszystkiego dobrego

Wczoraj uroczystości pogrzebowe Ernesta Brylla. Piękny pogrzeb, pełen Jego poezji, przyjaciół, współpracowników. Kościół Dominikanów pełen ludzi i śpiewu.

Po południu spotkanie wielkanocne naszej fundacji w Och-Teatrze. Serdeczności, rozmowy, życzenia świąteczne. Wspominanie tych których z nami już nie ma. Przyjaźń i wdzięczność.

Dziś o 12:00 ZAPISKI Z WYGNANIA w Teatrze Polonia. Spektakl dodany z okazji przyjazdu autorki książki pani Sabiny Baral. Na sali będzie Sabina, Magda Umer, goście ście z zagranicy którzy przyjechali do rodzin już na święta.

Po południu wywiady z autorką, Magdą Umer i ze mną przed nagraniem telewizyjnym spektaklu.

Wieczorem  od dawna planowana SHIRLEY VALENTINE z nadkompletem widzów. Będziemy się bawić jak zwykle.

Od jutra w studio telewizyjnym. Nagranie ZAPISKÓW Z WYGNANIA. Dwa trudne dni dla wszystkich. Musimy znaleźć nowy, inny, język opowiadania kamerami, adekwatny do medium jakim jest telewizja. Zobaczymy.

Dobrego dnia.

20
Marzec
2024
13:43

Eufemii i Klaudii - wszystkiego dobrego

Mili Państwo, forum na tej stronie zamieniło się w tzw międzyczasie na tablicę ogłoszeniową i reklamową, rzadko tam wchodzę, bo już prawie nic tam do mnie bezpośrednio. No trudno. Czasem zaglądam, z tego forum czerpałam listy do felietonów do PANI, teraz już takich listów prawie nie ma, pewnie z powodu zmiany samego forum. No trudno, raz jeszcze. Pozdrawiam Państwa, jeśli społeczność tego forum jest sobie bliska i potrzebna, niech sobie żyje to miejsce.
Wszystkiego dobrego.

09
Marzec
2024
08:19

Katarzyny i Franciszki - wszystkiego dobrego

Przedwczoraj dwa spektakle „Zapisków z wygnania”, wczoraj „Biała bluzka”. Odreagowuje. Dziś i jutro „LIli”. W poniedziałek w TVP mój „Związek otwarty”, nie sądzę, żeby ludzie wrócili do oglądania Teatru telewizji tak szybko, ale bardzo się cieszę, ten spektakl to przyjemność, zabawa i moja duma. Ja sama nie oglądałam spektakli w telewizji publicznej osiem lat, nie wiem co tam się działo. Dziura w głowie, uciążliwa i męcząca. Dziś spotkanie w sprawie nagrania „Zapisków…” do telewizji, trudne zadanie, jeśli się uda , emisja powinna być w maju.

Kompletuje obsadę do „Końca czerwonego człowieka”, próby mają się zacząć w końcu sierpnia. To będzie „robota”! Czytam tekst i czytam, słucham tez „ Czasów secondhandu” Swietłany Aleksijewicz, według której została napisana adaptacja „ Końca czerwonego..” Obsada będzie miała kapitalne znaczenie w tej realizacji.

Upływa dzień za dniem, tygiel z Polska wrze. Każdego dnia dziesiątki informacji i zdarzeń, które lasują mózg. Ustawiłam się w roli obserwatora, spokojnego obserwatora. Trzeba dać teraz i historii, i ludziom i sobie czas. Powoli.

Staram się zwalniać, dbać o siebie, ale dużo tego wciąż. A z drugiej strony, tylko praca mnie interesuje i nie nudzi. Czasu coraz mniej, wybór książki do czytania to poważna decyzja, nie bardzo zgadzam się, żeby ktoś mi na marne zabierał czas albo go psuł. Wciąż czytam dużo sztuk teatralnych, z konieczności, to dopiero bezczelni złodzieje czasu! Dużo marnych historii, źle zapisanych, wszystko gadane, nic się nie dzieje, podejrzane filozofie, żadnych niespodzianek. Ale trafiają się i dobre teksty. Zobaczymy. Planuję sezon 2026 już w tej chwili.

Dzień Kobiet pod hasłem aborcja na życzenie! Prawa Kobiet! Nasze ciała, nasze życie, to nasza decyzja. No i definicja gwałtu. Tyle spraw do uregulowania. Podobno są na razie ważniejsze. Kobiety tupią nogami! Dla nas, na nasze sprawy nigdy dobra pora! Koniec tego!

Ścigany ma być gwałciciel i lekarz, który nie udziela pomocy, a nie wiecznie broniąca się i oskarżana o wszystko samotna kobieta.

Zaczęłam czytać trzecią Ernaux „Ciała”, wstrząsające, banalnie to formułując „na czasie”. Straszne.

Gwałtownie rośnie aktualność monodramu, który gra Marysia, wspaniałego przedstawienia z oszałamiającą jej rolą, o zgwałconej przez kolegę prawnika, prawnicze. Dziś w Teatrze Polonia, bilety wyprzedane.

Wiosna jakaś wściekła, słonce przeraźliwe, bo przez przymrozki. Koty chorują, chodzę z nimi do weterynarza, przejedzone, wybredne, rozpuszczone. Lekarz mówi-przegłodzić.

7 kwietnia wybory samorządowe, ważne, żeby się kobiety nie obraziły i poszły. Referendum w spawie prawa do aborcji, to zły pomysł, nie mogą być poddawane referendum sprawy praw człowieka!

O wiosno! Przyjdź.

15
Styczeń
2024
05:33

Pawła i Izydora - wszystkiego dobrego

Jutro 14 urodziny Och-Teatru. Czternasta rocznica powstania tej sceny teatralnej. Czternaście lat temu podpisaliśmy długoterminową umowę najmu, wspaniałego acz zupełnie zaniedbanego, wymagającego natychmiastowego remontu, budynku dawnego Kina Ochota, niedziałającego już wtedy od lat.

Remont trwał rok, prowadziła go moja córka Maria Seweryn, otworzyliśmy teatr spektaklem „ WASSA ŻELEZOWNA” Gorkiego do którego, w prezencie, napisał nam muzykę Zbigniew Preisner. W obsadzie byli [Jerzy Trela], Jacek Beler, Tadeusz Chudecki, Monika Fronczek, Justyna Schneider, Joanna Kulig/Barbara Kurzaj, Szymon Kuśmider, Dorota Landowska/Bożena Stachura, Lidia Sadowa, Anna Smołowik, Bartłomiej Ostapczuk i ja.  Scegrafię zrobił nasz nieodżałowany  Maciej Putowski.
od tego czasu daliśmy około 80 premier i niezliczoną ilość wydarzeń jednorazowych, otworzyliśmy scenę Och-Cafe na której dziś panowie Szymon Majewski, Krzysztof Daukszewicz i od czasu do czasu zapraszani goście cieszą , bawią i wzruszają publiczność.
w tej chwili trwają próby sztuki CIEMNY GRYLAŻ  Jerzego Dobrowolskiego i Stanisława Tyma, premiera planowana jest w marcu.
DROGI OCH-TEATRZE, SZANOWNI ARTYŚCI specjalności różnych, DRODZY PRACOWNICY FUNDACJI, SZANOWNA RADO FUNDACJI I DRODZY WIDZOWIE na koniec, WSZYSTKIEGO DOBREGO, DŁUGICH LAT W SZTUCE I DZIĘKUJĘ, DZIĘKUJĘ, DZIĘKUJĘ. OBY NAM SIĘ…
Zamieszczam plakaty niegranych już, ważniejszych spektakli i pozdrawiam kj

 

06
Styczeń
2024
20:13

Kacpra i Melchiora Baltazara - wszystkiego dobrego

📸 https://www.facebook.com/share/p/JznxBKPtmy9yghrK/?mibextid=WC7FNe

Dokładnie sto trzydzieści trzy lata temu urodził się Stanisław Gruszczyński. Król tenorów, jeden z najwybitniejszych polskich śpiewaków operowych pierwszej połowy XX wieku! Artysta, który w mediolańskiej La Scali śpiewał największe partie operowe po polsku, miał wielki majątek, zbudował w Milanówku przepiękną willę; człowiek, którego sąsiedzi wynosili z pociągu i nieśli do domu, by oddać mu hołd. Miał wielki gest i serce. Bezinteresownie pomagał swoim młodszym kolegom-śpiewakom, chociaż przecież mógł obawiać się, że ich sława przyćmi jego własną. Jednym z nich był Jan Kiepura… Gruszczyński to także człowiek, który eksploatując swój największy dar – magiczny głos – utracił go, a potem… stracił wszystko inne. Dom, własne kąpielisko, konie, pieniądze… Umierał samotny i całkowicie zapomniany. Kto go dzisiaj pamięta?

Był synem rolnika, przyzwyczajonym do ciężkiej pracy w gospodarstwie. Rodzice posłali go do Szkoły Realnej w Wilnie – ukończył sześć klas, by w 1905 r. zostać wyrzuconym za czynny udział w słynnym strajku szkolnym, podczas którego domagano się wprowadzenia języka polskiego do szkoły. Dostał tzw. „wilczy bilet”. Nie zdążył nawet nauczyć się jeszcze nut…

Miał czternaście lat, kiedy przyszło mu rozpocząć pracę w fabryce czekolady Kazimierza Sztralla. Przez cały dzień musiał kręcić lody! Później pracował też jako kelner w cukierni Rudnickiego. Podobno już wtedy znano go w Teatrze Wileńskim – każdą wolną chwilę spędzał oglądając grane tam przedstawienia. Był przy tym niespokojną duszą, brał udział w manifestacjach politycznych, musiał się nawet ukrywać. Przeżył pierwsze zawody miłosne: został odrzucony przez Marię Niemczyk, którą kochał szczerze, nie udało mu się też zostać mężem jej siostry Michaliny, która co prawda odwzajemniała jego uczucia, ale na ślub z socjalistą nie zgodziła się jej matka. Wyjechał więc… do Warszawy. Kiedy po kilku latach powróci na gościnne występy już jako ceniony artysta Opery Warszawskiej, panny będą spoglądały tęsknie w jego stronę…

W Warszawie z miejsca został aresztowany, jednak z braku dowodów popełnionych przestępstw politycznych został wypuszczony. Carska policja otoczyła go wszakże swoją dyskretną „opieką”. Pracował jako robotnik, statystował czasem w Operze, marząc skrycie, by być najważniejszym z uczestników olśniewajacych przedstawień. W 1910 r. został kelnerem w sosnowieckiej cukierni Władysława Ciechanowskiego. To właśnie tam zaczął śpiewać, goście byli zdumieni słysząc fragmenty najsłynniejszych arii, wykonywane jakby od niechcenia. Gruszczyński brał już wówczas lekcje śpiewu, było ich oczywiście za mało i nauka trwała zbyt krótko. Miał jednak wielki talent i nadzieję, że uda mu się spełnić marzenia.

Śpiewał coraz więcej i więcej. W kawiarniach, na akademiach… w końcu usłyszał go ktoś, dzięki komu przeniósł się na stałe do Warszawy, by zacząc zarabiać głosem. Istnieje kilka wersji tej historii o kliencie cukierni, który zmienił życie Gruszczyńskiego (możecie Państwo poznać je wszystkie czytając biografię śpiewaka napisaną przez Justynę Reczeniedi, z której i ja czerpałem pełnymi garściami układając ten tekst), jak by jednak wtedy nie było, nasz bohater pojawił się w Warszawie. Uczył się u organisty kościoła pijarów – Antoniego Karnaszewskiego, później na prywatnych zajęciach u Stefana Dudzińskiego. Ciężko pracował, by zarobić na te lekcje.

Uchodził za przystojnego mężczyznę, blondyn o błękitnych oczach mógł się podobać. Był kelnerem w Hotelu Angielskim, który w wolnych chwilach biegał na lekcje śpiewu. Miał wielki tenorowy głos o rozległej skali i pięknej barwie. Do tego naturalne zdolności interpretacyjne i aktorskie – i jeszcze nieprzeciętną pamięć muzyczną. To, czego nigdy nie nauczył się w szkole muzycznej (nigdy w niej nie był) nadrabiał słuchając nagrań. Tylko kilka miesięcy zajmie mu przejście od śpiewania w kościele do osiągnięcia wysokiej pozycji zawodowej. W ciągu jednego tylko sezonu wykreował kilka znaczących partii operetkowych, a jego nazwisko zaczęło pojawiać się w prasie z adnotacją, iż oto narodziła się nowa gwiazda. Pięć miesięcy po debiucie na scenie operetkowej stał już na deskach Opery Warszawskiej! Repertuar operowy, do którego Gruszczyński okazał się wprost stworzony, przynosił mu niezrównaną dawkę emocji, wyczuwalnych i odwzajemnianych przez publikę. Stały angaż został mu zaoferowany praktycznie z miejsca.

Wciąż nie znał nut, uczył się kolejnych partii ze słuchu, a cała Warszawa przychodziła do Opery, by wraz z nim odczuwać kolejne wielkie dzieła. Śpiewał zarówno lżejszy, operetkowy repertuar, jak i wielkie, arcytrudne partie operowe. Hipnotyzował publiczność jako Kazimierz w „Hrabinie” Moniuszki oraz tytułowy „Lohengrin” z opery Wagnera. Recenzenci donosili o spektakularnym sukcesie. A on, koncertował, koncertował, koncertował. Sam Jan Kiepura powie kiedyś: „Największym śpiewakiem na świecie był Stanisław Gruszczyński, a ja przy nim jestem… taki malutki”.

Wspaniały debiut pozwolił artyście ustabilizować także swoją sytuację ekonomiczną. Osiadł w Warszawie, mieszkał przy Nowym Świecie 47 (prowadząc tzw. dom otwarty). Podczas pierwszej wojny światowej dwukrotnie został aresztowany za śpiewanie podczas nabożeństw za poległych bohaterów. Udzielał się społecznie przez lata w setkach, jeśli nie tysiącach akcji społecznych.

W 1917 r. zaproszono go na występy w Operze Cesarskiej w Berlinie. Śpiewał Wagnera… po polsku! Przejechał całe Niemcy z tryumfalnym tournée. Za każdym razem oklaskiwano gorączkowo język polski niosący się ze sceny! Rok później do swojego dorobku śpiewak dodaje m.in. wybitne kreacje: Vasco da Gamy w „Afrykance” Meyerbeera, Don José w „Carmen” Bizeta, Eleazara w „Żydówce” Halévy`ego, Jontka w „Halce” Moniuszki. Krytycy padają na kolana, piszą o tym, że drugiego takiego nie znajdzie się w świecie.

Pasmo sukcesów trwa. Uwielbiany śpiewak żeni się z Janiną Smotrycką. Ta po jakimś czasie zacznie odczuwać zmęczenie zamiłowaniem męża do życia towarzyskiego i …wyścigów konnych. Tymczasem artysta uskrzydlony szczęściem w życiu uczuciowym objawia się warszawskiej publiczności w swojej życiowych rolach: tytułowego Otella z opery Verdiego i Cania z „Pajaców” Leoncavalla. Publiczność płacze w czasie jego występów, a później wiwatuje na cześć wielkiego śpiewaka. Śpiewaka, jak to mówiono, z Bożej łaski, bo przecież wszystko, co technicznie piękne, miał jakby z góry przyrodzone.

Występuje w filmach, jego twarz pojawia się w reklamach. Sypią się zaproszenia z całego świata. Stanisław Gruszczyński występuje w Teatrze Narodowym São Carlos w Lizbonie, później w Madrycie i Barcelonie. W 1922 r. śpiewa prapremierowo główną partię Młodego Króla w operze Karola Szymanowskiego „Hagith”. Biją się o niego teatry operowe w Parmie, Trieście, Mediolanie i Rzymie. Wystąpi w każdym z nich, choć recenzje nie będą entuzjastyczne. Trema. Po powrocie do kraju – znów nieprzerwane pasmo sukcesów. Gruszczyński jest idolem debiutującego Jana Kiepury. Kolejne sezony eksploatują głos śpiewaka ponad miarę, występy w Operze Warszawskiej, szereg wyjazdów do teatów operowych całej Europy, niezliczone koncery… Wielokrotnie przyjdzie mu śpiewać na żywo w audycjach radiowych. Za darmo zresztą…

W 1927 r. podbija Pragę, rok później – Bułgarię i kolejne miasta niemieckie. Śpiewa gościnnie w mediolanskiej La Scali. Wzbudza zachwyt, choć proponują mu tam uzupełnienie braków w edukacji, które mogłyby spotęgować mistrzostwo wykonawcze. Ktoś chce za to zapłacić. Gruszczyński odmawia. W Polsce czeka wierna publiczność, wielkie role, także filmowe. Jeden z najpiękniejszych głosów tenorowych urzeka śpiewaków i śpiewaczki, z którymi występuje, bo jest zawsze gotów pomagać, we wszystkim. Zarabia gigantyczne pieniądze, podobno dwukrotność pensji prezydenta.

Zaczynają się jednak pierwsze kłopoty z głosem. Nieśmiało napomykają o nich krytycy. Muszą mieć się jednak na baczności, ponieważ pierwszego, który ośmielił się źle napisać o Gruszczyńskim, ten beszta na ulicy. Dość powiedzieć, że konieczne było wezwanie pogotowia…

W 1930 r. śpiewak wybudował w Milanówku okazałą willę – Zacisze. Podobno najpierw powstał tzw. Domek Baletnic, w którym artysta chciał gościć koleżanki z teatru… Kupił mnóstwo ziemi, założył stajnię koni wyścigowych. Jeździł powozem. W jego parku nie brakowało dzikiej zwierzyny. Przez jego dom codziennie przewijały się tłumy gości: artystów, znanych postaci życia towarzyskiego Warszawy. Odchoruje to ciężko jego żona, która na całe lata zamknie się we własnym pokoju. Podobno będzie długie godziny czesała swoje piękne włosy, wpatrzona w lustro. Podobno…Po piętnastu latach przyjdzie im się rozstać.

W 1931 r. w Estonii rozpływa się w powietrzu jego brat. Nie wiadomo, co się z nim stało. Artysta coraz więcej pije, jego głos traci blask, problemem stają się trudniejsze arie. Śpiewa więc w warszawskich kabaretach, by podreperować finanse. Ale to już przecież nie to… Kolejne rewie szybko spadają z afisza, śpiewak przejdzie wtedy załamanie nerwowe. W 1935 r. traci swoje ukochane Zacisze – przejmuje je bank, gdy nie jest w stanie spłacać rat zaciągniętych kredytów. Upadał coraz niżej i nikt mu nie pomógł. Nagle wszyscy, o których tak dbał wcześniej, zaniewidzieli. W 1938 r., na ćwierćwiecze swoich występów, artysta planuje wydać książkę. Wysyła listy do ludzi, którzy go znali z prośbą o kilka słów, niewielu odpisze.

Przed wojną posiadał jeszcze ziemię w Milanówku, dom przy ulicy Plantowej i stawy. Urządził tam popularne kąpielisko. Później i to stracił. Musiał pracować jako furman i robotnik fizyczny. Brakowało mu jedzenia. Nowa mieszkanka jego dawnego Zacisza będzie mu je dawała za darmo. W 1945 r. Gruszczyński występuje w amatorskich przedstawieniach w Teatrze Letnim w Milanówku. Rok później wyprosi w Romie organizację jubileuszu trzydziestopięciolecia pracy. Nie było nawet orkiestry. Jego nazwisko już się nie liczyło. Przyznano mu stanowisko kierownika kółka teatralnego w Powiatowym Domu Kultury w Grodzisku Mazowieckim. Wytrzymał trzy lata, odszedł stamtąd na własną prośbę. Zmieniał mieszkania na coraz mniejsze. Nie bójmy się nazwać tego po imieniu – wegetował. Dzięki staraniom przyjaciół dostał posadę bibliotekarza w Teatrze Wielkim. Kilka lat przed śmiercią wystąpił raz jeszcze w Operze Warszawskiej – jako Stary Wiarus w „Hrabinie” Moniuszki. To rola niema… Nikt go nawet nie usłyszał. W 1958 r. przeszedł na emeryturę. Według przekazów – widywano go zbierającego butelki. Ratował go finansowo miejscowy szewc.

Ostatni list w życiu artysta wyśle do wciąż uwielbiającego go Kiepury. Opowie w nim, jak brakuje mu radia, ale poprosi tylko o zdjęcie z autografem. Dostanie telegram z zaproszeniem do Hotelu Bristol i na koncert Kiepury, zapewnienie, że nowe amerykańskie radio i leki na dusznicę już czekają. Do telegramu dołączony był przekaz na sporą sumę pieniędzy. Stanisław Gruszczyński nie będzie miał jednak już sił, by go zrealizować. Zostanie znaleziony w jego pokoiku. Zmarł biedny, samotny i nieszczęśliwy. Pochowano go, nie bez problemów, na Powązkach, a potem zapomniano…

Ciekawostka: jego „Zacisze” po latach stało sie domem Krystyny Jandy, która w swoich „Dziennikach” przypomni, że w czasie wojny działał tam m.in. szpital powstańczy. W jej dzisiejszej sypialni funkcjonowała „umieralnia”, której śladem są krzyże na milanowskim cmentarzu. Wielokrotnie działy się tam rzeczy, w które trudno uwierzyć. Być może zapomniany artysta opiekuje się nowymi domownikami?

Z lękiem oddaję Państwu tę opowieść o artyście, który zaznał wielkiego szczęścia i równie wielkiego nieszczęścia. Wiem, że według wszelkich internetowych standardów napisałem zbyt obszerny tekst, a i tak to tylko fragmenty niezwykłej biografii tego wielkiego tenora. Zastanawiam się, czy będzie się komuś chciało to czytać? Na pewno nie byłoby dzisiejszego postu, gdyby nie Justyna Reczeniedi, cudowna sopranistka, która kilka lat temu z okruchów wspomnień ludzkich i dokumentów odnalezionych w teatralnych archiwach utkała piękną książkę – „Stanisław Gruszczyński. Dzieje króla tenorów”. Ile tam można znaleźć jeszcze faktów, ile tajemnic, ile magicznych wspomnień. Elektryzująca lektura.

Jeśli Państwo dotarliście aż tutaj, proszę: nieście w świat informację o Stanisławie Gruszczyńskim. Nie tylko w dniu jego urodzin, także jutro, pojutrze i w inne dni. Bo to nie chodzi przecież, by wspomnieć rocznicowo wielkiego człowieka, ale by w ogóle pamiętać, że on był…

fot. w tytułowej partii w”Zygmuncie Auguście” Tadeusza Joteyki w Teatrze Wielkim w Warszawie w 1928 r. – Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura: 3/1/0/11/11264/1, Domena publiczna

31
Grudzień
2023
18:19

Sylwestra i Sebastiana - wszystkiego dobrego

Dobrego roku

Szczęśliwego czasu

Dobrego zdrowia

Wiernych przyjaciół

Dobrego mądrego sprawiedliwego  kraju

Końca  wojen

Dobrego towarzystwa

Dobrego teatru

fiów, książek, muzyki…

i podziękowania za Tuska

(kolejność przypadkowa)

 

 

30
Grudzień
2023
09:26

Eugeniusza i Sabiny - wszystkiego dobrego

Mili Państwo, składam Wam życzenia wszystkiego dobrego na nadchodzący 2024.
Siły, zdrowia, cierpliwości, życzliwych ludzi, wiernych przyjaciół, niesłabnących uczuć i przede wszystkim mądrej, sprawiedliwej i spokojnej ojczyzny. Ukłony i serdeczności. 🎄
Przedstawiam Wam przy okazji mojego Bafiego. Znajdę, ze schroniska w Skierniewicach, które serdecznie pozdrawiam .
Dobrego roku❤️
W moim zdomu znalazło schronienie trzy psy i trzy koty. Zrezygnowałam z wszelkich zabaw i spędzę z nimi Sylwestra, bo ich strach i histeria z powodu wystrzałów są niewiarygodne, mimo leków uspakajających na tydzień przed.
Ludzie! Nie strzelajcie! Powstrzymajcie się! Okazujcie inaczej swoją radość!

© Copyright 2025 Krystyna Janda. All rights reserved.