Pożądanie w cieniu wiązów

POŻĄDANIE W CIENIU WIĄZÓW
4.11. (czwartek)
godz. emisji: 20.50, 2.45
Czas: 86 min, TVP 1983
Autorka: Eugene O’Neill
Przekład: Kazimierz Piotrowski
Scenografia: Iwo Dobiecki
Reżyseria: Grzegorz Skurski
Występuje: Jerzy Binczycki (Ephraim Cabot), Krystyna Janda (Abbie Puttnam), Bogusław Linda (Eben), Krzysztof Majchrzak (Piotr), Henryk Talar (Symeon), marcin Troński (Grajek), Juliusz Lisowski (Stary Farmer), Zofia Rudnicka, Maria Kocik, Julita Lubińska-Zielińska i inni

Eugene Gladstone O’Neill (1888-1953), amerykański dramatopisarz, noblista z roku 1936, uhonorowany m. in. „za prawdziwość i głębię utworów dramatycznych, traktujących w nowy sposób gatunek tragedii” napisał swoje „Pożądanie w cieniu wiązów” w roku 1924. Mieszcząca się dziś w kanonie klasyki sztuka uznana została wówczas za skandaliczną, a pierwszą obsadę aktorską aresztowano za przedstawianie treści obscenicznych.

„Pożądanie w cieniu wiązów” to dramat, którego akcja dzieje się na farmie w Nowej Anglii w połowie XIX wieku. Jak w prastarej opowieści stary Ephraim Cabot ma trzech synów, którzy pracują na ziemi znienawidzonego ojca. Szczególną niechęcią do Ephraima pała najmłodszy z synów – Eben – jedyne dziecko z drugiego małżeństwa, który wini ojca za zmarnowanie życia matce. Wszyscy synowie Cabota mają nadzieję stać się właścicielami farmy, z niecierpliwością więc oczekują swojego dziedzictwa. Tymczasem stary Ephraim opuszcza na krótki czas posiadłość, aby powrócić z kolejną, dużo młodszą od siebie żoną – Abbie. W tej sytuacji możliwość przejęcia majątku ojca przez synów coraz bardziej się oddala. Starsi – Symeon i Piotr -pozwalają najmłodszemu wykupić część ich ojcowizny i wyruszają na poszukiwanie złota do Kalifornii. W domu zostają tylko Ephraim z żoną i Eben. Młodzi zdecydowanie „mają się ku sobie”, co owocuje ciążą Abbie. Ta wmawia ojcostwo swojemu mężowi w nadziei na wzmocnienie swoich praw do dziedziczenia majątku. Kiedy jednak dziecko staje na drodze jej związku z Ebenem, morduje je. Eben rozwścieczony jej czynem wydaje ją w ręce szeryfa. Opamiętawszy się, żałuje tego i z miłości do młodej macochy przyznaje się do współudziału w zbrodni. Stary Ephraim Cabot zostaje sam na świecie – bez synów i bez żony. A szeryfowi opuszczającemu wielki i pusty dom marzy się wejście w jego posiadanie…

Dramat O’Neilla to dramat namiętności: okrutnej, pierwotnie zwierzęcej chciwości pieniądza, ziemi, chciwości posiadania farmy i nie mniej pierwotnej, nie mniej okrutnej żądzy erotycznej. Połączenie tych skrajnych emocji prowadzi nieuchronnie do tragedii.

Spektakl w reżyserii Grzegorza Skurskiego, w doborowej obsadzie, był pierwszym, który przerwał aktorski bojkot telewizji związany z wprowadzeniem stanu wojennego w 1981 r.