Związek otwarty
Tytuł: ZWIĄZEK OTWARTY
Rok: 2000
Dane techniczne: 52 min. Premiera: 10.04.2000
Opis: Bardzo wysoki, szczupły, wiecznie w ruchu. Jasne włosy, duże, wyraziste oczy, wydatny nos i błyszczące zęby odsłonięte w szerokim uśmiechu. Głos, z którym potrafi zrobić niemal wszystko. Opracowany do perfekcji gest. Sugestywna, niezwykle czytelna mimika. Z czasem przytył, osiwiał i trochę wyłysiał. Choć po wylewie krwi stracił nieco sprawności – ciągle w formie. Dario Fo – jedna z najoryginalniejszych postaci włoskiej kultury, fenomen współczesnego teatru: dramaturg, reżyser, aktor i scenograf, twórca własnego, jedynego w swoim rodzaju stylu. Przyznanie mu literackiej Nagrody Nobla w 1997 roku wywołało wiele kontrowersji, zwłaszcza we Włoszech, gdzie Fo ma opinię skandalisty niemal od początku swej kariery. Urodził się w marcu 1926 roku na północy Italii, jako syn kolejarza i chłopki. Studiował malarstwo i architekturę w Mediolanie, a jednocześnie próbował swych sił najpierw w teatrze studenckim, potem w kabaretach i różnych małych teatrzykach. W 1953 roku wraz z Frankiem Parentim i Giustinem Durano utworzył komediowe trio, dla którego napisał pierwszą sztukę, „Palec w oku”. W tym czasie, w windzie, poznał Frankę Rame. Młoda aktoreczka, kreująca wówczas głównie role sprytnych pokojówek, od razu zwróciła na niego uwagę i w efekcie, w 1954 roku, związali się na zawsze – w życiu osobistym i artystycznym. To pierwsze zaowocowało synem, Jacobem, który jest dziś pisarzem. To drugie – całym pasmem wspólnych przedsięwzięć: od utworzonej w 1959 roku prywatnej kompanii aktorskiej Compania Dario Fo-Franca Rame; przez stowarzyszenie Nuova Scena, związane z organizacją kulturalną ARCI (przybudówka Włoskiej Partii Komunistycznej), po wędrowny Teatro Comune, który w 1977 roku znalazł swą bazę w mediolańskim Palazzo Liberazione. Ostry humor i zjadliwa wymowa polityczna wszystkiego, co wystawiali oraz wyraźnie lewicowe poglądy zaskarbiały im wrogów, nie tylko zresztą na prawicy. Bywało, że i komunistom utwory Fo nie do końca przypadały do gustu. Napadano na nich, Frankę Rame porwano i zgwałcono, podpalono siedzibę teatru. Dario Fo, kilkadziesiąt razy oskarżany o „przestępstwa światopoglądowe”, nigdy nie zrezygnował ze swoich poglądów. Nawet wówczas, gdy w 1963 roku zakazano mu i żonie nie tylko prowadzenia programu telewizyjnego „Canzonissima”, lecz w ogóle występowania w RAI. Cofnięcie zakazu w 1977 roku znów zakończyło się skandalem polityczno-obyczajowym i zniknięciem Fo z ekranu na dalsze 10 lat. We Włoszech teksty dramatyczne, teoretyczne i prozatorskie noblisty ukazały się nakładem kilku wydawnictw. Jedno z nich, Einaudi, opublikowało wszystkie jego komedie, a jest tego – wbrew twierdzeniu, że Fo to przede wszystkim aktor – 11 tomów. Największy rozgłos przyniosła mu „Przypadkowa śmierć anarchisty”. Ważne miejsce w jego dorobku zajmuje też legendarne „Mistero buffo”, uznane przez Watykan za bluźniercze, nawiązujące do tradycji wędrownego teatru średniowiecznego, a zwłaszcza giullari: wędrownych minstreli. Sporą popularność zdobyły również komedie „Archanioły nie grają w bilard”, „Siódme: mniej kradnij”, „Winny jest zawsze diabeł”. Sztuki Fo wystawiane są w 400 teatrach na całym świecie, także w Stanach Zjednoczonych, do których jeszcze w latach siedemdziesiątych miał zakaz wjazdu. W ten sposób, choć wydaje się to nieprawdopodobne, Fo stał się dramatopisarzem częściej granym niż inny włoski noblista – Luigi Pirandello. Również w Polsce autor „Restauracji pryncypała” znany jest teatromanom od dawna. Większość jego ważniejszych dramatów była nieraz grana na naszych scenach, mimo że w druku są najczęściej niedostępne. Napisany w 1997 roku „Związek otwarty” wystawiał m.in. stołeczny teatr Ateneum. Główne role zagrali Ewa Wiśniewska i Leonard Pietraszak. W inscenizacji Teatru TV wystąpił inny znakomity duet: Krystyna Janda i Marek Kondrat. „Związek otwarty” to bowiem utwór bliski stylistyce commedii dell’arte, dający aktorom spore możliwości ekspresji i improwizacji, umożliwiający autentyczny, twórczy kontakt z publicznością. Przeciętni aktorzy nie są w stanie wyzyskać wszystkich możliwości tekstu Fo, wybitni zaś mogą zamienić go w perłę. Krystyna Janda i Marek Kondrat rekomendacji nie potrzebują. Wsparci przez ciekawą muzykę Ryszarda Rynkowskiego dają w „Związku otwartym” koncert gry. Akcja sztuki jest niezwykle prosta. Małżeństwo w średnim wieku przeżywa długotrwały kryzys. Mąż nałogowo wdaje się w coraz to nowe romanse, o czym bezceremonialnie i ze szczegółami informuje żonę. Jako zwolennik „związku otwartego” nie widzi w tym nic złego. Wręcz przeciwnie, swoją postawę uważa za nowoczesną, kontestującą mieszczańskie schematy. Barbara jednak, jak na złość, nie może zrozumieć małżonka. Mało tego, coraz częściej miewa silne nerwice, których efektem są dzikie awantury i nieudane próby samobójcze. Wreszcie, wskutek usilnych namów męża i za aprobatą dziecka, postanawia wcielić w życie ideę „związku otwartego”. Z początku nieporadna i niepewna, próbuje zainteresować sobą mężczyzn. Wkrótce udaje się jej zdobyć stałego adoratora. Zaczyna też inaczej patrzeć na swoje dotychczasowe życie. Dostrzega coraz więcej wad u małżonka. Ten zaś, widząc przemianę żony, nie jest w stanie ukryć zazdrości. [PAT]
Autor: Dario Fo , Franca Rame
Przekład: Aleksander Berlin
Reżyseria: Krystyna Janda
Zdjęcia: Edward Kłosiński
Operator kamery: Tomasz Malinowski
Scenografia: Maciej Putowski
Kostiumy: Dorota Roqueplo
Muzyka: Ryszard Rynkowski
Obsada aktorska: Krystyna Janda (Barbara), Marek Kondrat(Mąż), Tomasz Borkowski , Artur Kruczek , Adam Łoniewski ,Michał Steczkowski
Nagrody
2001 Maciej Putowski Sopot (Krajowy Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru TV „Dwa Teatry”)-nagroda za scenografię
Spektakl „Związek otwarty” w TVP1
Teatr Telewizji zaprasza na spektakl „Związek otwarty” Dario Fo i Franki Rame w reżyserii Krystyny Jandy. Emisja w poniedziałek, 15 września o godz. 20.20 w TVP1.
„Związek otwarty” włoskiego noblisty Dario Fo i jego żony Franki Rame – napisany w 1997 roku – wystawiał m.in. stołeczny Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza. Główne role zagrali Ewa Wiśniewska i Leonard Pietraszak. W inscenizacji Teatru Telewizji z 2000 roku wystąpił inny znakomity duet: Krystyna Janda i Marek Kondrat.
„Związek otwarty” to utwór bliski stylistyce commedii dell’arte, dający aktorom spore możliwości ekspresji i improwizacji, umożliwiający autentyczny, twórczy kontakt z publicznością.
Krystyna Janda i Marek Kondrat, odtwórcy głównych ról, wsparci ciekawą muzyką Ryszarda Rynkowskiego dają w „Związku otwartym” koncert gry…
Akcja sztuki jest niezwykle prosta. Małżeństwo w średnim wieku przeżywa długotrwały kryzys. Mąż nałogowo wdaje się w kolejne romanse, o czym bezceremonialnie i ze szczegółami informuje żonę. Jako zwolennik „związku otwartego” nie widzi w tym nic złego. Wręcz przeciwnie, swoją postawę uważa za nowoczesną, kontestującą mieszczańskie schematy.
Barbara jednak, nie potrafi zrozumieć małżonka. Mało tego, coraz częściej miewa silne nerwice, których efektem są dzikie awantury i nieudane próby samobójcze. Wreszcie, pod wpływem usilnych próśb męża i za aprobatą dziecka, postanawia wcielić w życie ideę „związku otwartego”.
Z początku nieporadna i niepewna, próbuje zainteresować sobą mężczyzn. Wkrótce udaje się jej zdobyć stałego adoratora. Zaczyna też inaczej patrzeć na swoje dotychczasowe życie. Dostrzega coraz więcej wad u małżonka. Ten zaś, widząc przemianę żony, nie jest w stanie ukryć zazdrości.
* * *
Dario Fo – jedna z wybitnych postaci włoskiej kultury, fenomen współczesnego teatru: dramaturg, reżyser, aktor i scenograf, twórca jedynego w swoim rodzaju stylu. Przyznanie mu literackiej Nagrody Nobla w 1997 roku wywołało wiele kontrowersji, zwłaszcza we Włoszech, gdzie Fo ma opinię skandalisty niemal od początku kariery.
Urodził się w marcu 1926 roku na północy Italii, jako syn kolejarza i chłopki. Studiował malarstwo i architekturę w Mediolanie, a jednocześnie próbował swych sił najpierw w teatrze studenckim, potem w kabaretach i różnych małych teatrzykach. W 1953 roku wraz z Frankiem Parentim i Giustinem Durano utworzył komediowe trio, dla którego napisał pierwszą sztukę „Palec w oku”.
W tym czasie, w windzie, poznał Frankę Rame. Młoda aktoreczka, kreująca głównie role sprytnych pokojówek, od razu zwróciła na niego uwagę i w efekcie, w 1954 roku, związali się na zawsze – w życiu osobistym i artystycznym. Na świat przyszedł ich syn, Jacob, który jest dziś pisarzem. Z kolei związek twórczy obojga zaowocował pasmem wspólnych przedsięwzięć: od utworzonej w 1959 roku prywatnej kompanii aktorskiej Compania Dario Fo – Franca Rame; przez stowarzyszenie Nuova Scena, związane z organizacją kulturalną ARCI (przybudówka Włoskiej Partii Komunistycznej), po wędrowny Teatro Comune, który w 1977 roku znalazł swą bazę w mediolańskim Palazzo Liberazione.
Ostry humor i zjadliwa wymowa polityczna wszystkiego, co wystawiali oraz wyraźnie lewicowe poglądy przysparzały im wrogów, nie tylko zresztą na prawicy. Napadano na nich, Frankę Rame porwano i zgwałcono, podpalono siedzibę teatru.
Dario Fo, kilkadziesiąt razy oskarżany o „przestępstwa światopoglądowe”, nigdy nie zrezygnował ze swoich poglądów. Nawet wówczas, gdy w 1963 roku zakazano jemu i żonie nie tylko prowadzenia programu telewizyjnego „Canzonissima”, lecz w ogóle występowania w RAI. Cofnięcie zakazu w 1977 roku znów zakończyło się skandalem polityczno-obyczajowym i zniknięciem Fo z ekranu na dalsze 10 lat.
We Włoszech teksty dramatyczne, teoretyczne i prozatorskie noblisty ukazały się nakładem kilku wydawnictw. Jedno z nich, Einaudi, opublikowało wszystkie jego komedie. Największy rozgłos przyniosła mu „Przypadkowa śmierć anarchisty”. Ważne miejsce w jego dorobku zajmuje też legendarne „Mistero buffo”, uznane przez Watykan za bluźniercze, nawiązujące do tradycji wędrownego teatru średniowiecznego, a zwłaszcza giullari: wędrownych minstreli.
Sporą popularność zdobyły również komedie „Archanioły nie grają w bilard”, „Siódme: mniej kradnij”, „Winny jest zawsze diabeł”. Sztuki Fo są wystawiane w 400 teatrach na całym świecie, także w Stanach Zjednoczonych, do których jeszcze w latach siedemdziesiątych XX wieku miał zakaz wjazdu.
Obsada: Krystyna Janda (Barbara), Marek Kondrat (Mąż) oraz Tomasz Borkowski, Artur Kruczek, Adam Łoniewski, Michał Steczkowski;
Autor: Dario Fo i Franca Rame;
Przekład: Aleksander Berlin;
Reżyseria: Krystyna Janda;
Scenografia: Maciej Putowski;
Kostiumy: Dorota Roqueplo;
Muzyka: Ryszard Rynkowski;
Zdjęcia: Edward Kłosiński.